3 Aprel 2025
Diz suyunun quruması nədir? Səbəbləri, əlamətləri və müalicə yolları
Əgər dizinizdə şıqqıltı, xırçıltı səsləri, gərginlik, ağrı və ya sərtlik hiss edirsinizsə, bu, sinovial mayenin azalmasının ilkin əlaməti ola bilər. Sinovial maye diz oynağında sürtünməni azaldaraq hərəkəti rahatlaşdıran bir mayedir. Onun miqdarının azalması diz oynağında narahatlıq, şişkinlik və hərəkət məhdudiyyəti yaradır. Əgər bu problem vaxtında müalicə olunmazsa, sinovial mayenin azalması daha da irəliləyərək oynaq qığırdaqlarının aşınmasına, iltihaba və diz osteoartritinə səbəb ola bilər.
Sinovial Maye Nədir?
Sinovial maye, ümumiyyətlə, oynaq mayesi olaraq da bilinir, qalın və yapışqan konsistensiyaya malikdir. Bu maye oynaqlar üçün sürtkü rolunu oynayır, diz oynaqlarında sürtünməni azaldır və bədənimizin rahat hərəkət etməsinə kömək edir.
Məhz bu maynin təsiri ilə ayağa qalxmaq, oturmaq və ya ayaqda durmaq kimi hərəkətləri asanlıqla yerinə yetirmək mümkündür. Sinovial maye eyni zamanda sümük uclarını əhatəsinə alaraq diz oynağına düşən təzyiqi azaldır və yeriyərkən, qaçarkən oynağı qoruyur.
Diz mayesi(sinovial maye)nin azalmasına səbəb olan əsas amillər nələrdir?
Normalda bədənimiz özü sinovial mayeni istehsal edir. Lakin, yaşlandıqca bədənimizin bu mayeni istehsal etmə qabiliyyəti zəifləyir və diz oynağında mayenin miqdarı azalır. Bundan əlavə, müəyyən faktorlar da sinovial mayenin daha sürətlə qurumasına səbəb ola bilər:
- Artıq çəki – Dizlərə həddindən artıq təzyiq göstərir.
- Diz zədəsi və ya travma – Sinovial mayenin ifrazına mənfi təsir edə bilər.
- Yanlış fiziki hərəkətlər – Dizləri düzgün olmayan şəkildə hərəkət etdirmək, məsələn, yan oturmaq və ya tez-tez dizləri bükmək.
- Xroniki xəstəliklər – Şəkərli diabet, yüksək qan təzyiqi və ya podaqra, revmatizm kimi artrit növləri sinovial mayenin azalmasına səbəb ola bilər.
Diz Mayesi Azaldığını Hansı Xüsusiyyətlər Siqnal Verir
Diz mayesinin azaldığını artıq hiss etməyə başlayanda aşağıdakı xüsusiyyətləri də hiss edəcəksiniz. Bu hallarda sinovial maye analizi tələb oluna bilər:
- Oynaq ağrılıdır
- İltihablanıb
- Qızarıb və ya rəngi dəyişib
- Toxunarkən istilik hissiyyatı verir
Adətən, həkim prosedur zamanı ağrını azaltmaq üçün yerli keyitmə (anesteziya) tətbiq edir, sonra iynə vasitəsilə sinovial mayeni çıxarır.
Sinovial maye analizi aşağıdakı göstəriciləri araşdırır:
Mayenin fiziki xüsusiyyətləri (rəngi, qatılığı) → iltihabın olub-olmadığını göstərə bilər.
Kimyəvi tərkibi → müəyyən xəstəliklərlə əlaqəli dəyişikliklər aşkar edilə bilər.
Mikroskopik tərkibi → içərisində göbələk, bakteriya (infeksiya əlaməti) və ya kristallar (podaqranın göstəricisi) olub-olmadığını müəyyən edir.
Bu analiz sinovial mayedə anormallıq olub-olmadığını müəyyən etməyə və lazımi müalicəni planlaşdırmağa kömək edir. Sinovial mayenizin keyfiyyətinin normal olub-olmadığını yalnız həkiminizin sinovial maye analizi üçün testlər sifariş etməsi nəticəsində öyrənə bilərsiniz.
Diz Mayesinin Qurumasının (sinovial maye) Müalicəsi
Müalicə üsulları arasında fiziki terapiya, dərman müalicəsi, hialuron turşusu inyeksiyaları və PRP terapiyası yer alır. Vaxtında müdaxilə edilmədikdə, bu vəziyyət diz osteoartritinə gətirib çıxara bilər. Xəstənin vəziyyətindən asılı olaraq, həkim uyğun müalicə planı təyin edir.
Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, idman və fiziki fəaliyyət sinovial mayenin və qida maddələrinin daha yaxşı yayılmasına kömək edir. Həmçinin, müntəzəm məşqlərdən sonra sinovial maye analizləri iltihab və oynaq problemlərinin azaldığını göstərir.
Yəni, fiziki fəaliyyət sinovial mayenin miqdarını artırmasa da, onun funksiyasını yaxşılaşdırır və keyfiyyətini artırır.
Osteoartrit Müalicəsində Hialuron Turşusu (HA) və PRP İnyeksiyaları
Hialuron turşusu (HA) inyeksiyasının zəruri olduğunu göstərən açıq göstərici, dərman müalicəsinə cavab verməyən, lakin hələ də cərrahi müdaxiləyə ehtiyacı olmayan osteoartritli xəstələrdir. Başqa sözlə, bu inyeksiya, dərman müalicəsi və cərrahi əməliyyat arasında olan xəstələr üçün uyğundur.
Hialuron turşusu inyeksiyası tətbiq edildikdə, təxminən altı ay müddətində təsirli olur. Bundan əlavə, həkimlər bu müalicəni oynaq qığırdağının zədələnməsi və ya diz qapağı zədələri kimi travmalar zamanı da tətbiq edə bilərlər. Həmçinin, oynaq qığırdağının bərpa əməliyyatlarından sonra inyeksiya şəklində istifadə edilə bilər. Bu inyeksiya xəstənin reabilitasiyasını sürətləndirərək, zədələnmiş oynaq funksiyasını daha tez bərpa etməsinə kömək edir.
Trombositlə Zəngin Plazma (PRP) və Hialuron Turşusu (HA) Arasındakı Fərqlər
Osteoartrit xəstələri üçün ən yaxşı müalicə üsulunun seçilməsi PRP inyeksiyası və ya hialuron turşusu inyeksiyasının tətbiq edilməsinə həkimin qərar verməsi ilə bağlıdır. Çünki bu iki müalicə metodu arasında bəzi əsas fərqlər mövcuddur.
HA inyeksiyası osteoartrit xəstələrinin oynaq mayesinin miqdarını artıraraq və süni qığırdaq səthini stimullaşdıraraq müalicəsinə yönəlmişdir.
PRP inyeksiyası isə toxumaların və oynaqların bərpasını stimullaşdırmaq üçün istifadə olunur.
Hər iki müalicə əməliyyatdan sonra tətbiq oluna bilər. HA inyeksiyaları oynaqlardakı maye balansını tənzimləmək üçün, PRP inyeksiyaları isə iltihabı azaltmaq üçün istifadə olunur.
Bu iki müalicə eyni anda tətbiq edilə bilər, lakin adətən həkimlər onları eyni anda inyeksiya etmirlər, çünki bu, dizlərə həddindən artıq yük düşməsinə səbəb ola bilər. Əgər hər iki müalicənin kombinasiyasına ehtiyac varsa, həkimlər əvvəlcə süni sinovial maye (HA) inyeksiyasını tətbiq edir. Daha sonra müəyyən müddət keçdikdən sonra PRP inyeksiyası üçün xəstəyə nəzarət müayinəsi təyin edirlər.
Oynaq Mayesinə Müsbət Təsir Edən Qidalanma Necə Olmalıdır?
Oynaqlar üçün faydalı qidalar qəbul etmək bədəninizin daha çox sinovial maye istehsal etməsinə kömək edə bilər. Bu, oynaqların sağlamlığını qoruyur, onların elastikliyini artırır və oynaq ağrılarının azalmasına səbəb ola bilər. Sinovial maye oynaq səthlərini sürtünmədən qoruyur və hərəkət zamanı amortizator rolunu oynayır.
Bəzi qida maddələri və vitaminlər sinovial mayenin miqdarını və keyfiyyətini artırmağa kömək edir. Xüsusilə antiinflamatuar və antioksidantlarla zəngin olan qidalar, oynaq sağlamlığını qorumaq üçün vacib rol oynayır.
Sinovial Mayenin İstehsalına Kömək Edən Əsas Qidalar:
- Tünd yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər (ispanaq, kələm, brokoli, pazı)
Bu tərəvəzlər C və K vitaminləri ilə zəngindir ki, bu da oynaqlarda qığırdaq toxumasının qorunmasına və bərpasına kömək edir. - Omega-3 yağ turşuları (somon, skumbriya, kətan toxumu, qoz, çia toxumu)
Omega-3 yağ turşuları iltihabı azaldır, oynaq ağrılarını yüngülləşdirir və sinovial mayenin keyfiyyətini yaxşılaşdırır. - Antioksidantlarla zəngin qidalar (soğan, sarımsaq, yaşıl çay, giləmeyvələr, nar)
Bu qidalar sərbəst radikallarla mübarizə apararaq oynaq toxumalarını oksidləşmə zədələnməsindən qoruyur və xroniki oynaq xəstəliklərinin qarşısını alır. - Qoz-fındıq və toxumlar (badam, fındıq, günəbaxan toxumu, çia toxumu)
Bu qidalar E vitamini ilə zəngindir və oynaq qığırdaqlarının parçalanmasını ləngidərək onları qoruyur. - Hialuron turşusu ilə zəngin qidalar (sümük suyu, jelatin, yumurta sarısı)
Hialuron turşusu sinovial mayenin əsas komponentlərindən biridir və oynaq hərəkətliliyini artırmağa kömək edir. - Kollagen qaynaqları (sümük suyu, jelatin, toyuq dərisi, balıq dərisi)
Kollagen oynaq qığırdaqlarının əsas tərkib hissələrindən biridir və oynaqların davamlılığını və elastikliyini artırır.
Bədən də hər bir əlamət kimi diz suyunun quruması da gələcək ciddi xəstəliklərin xəbərçisidir. Buna görə də bu xəstəliyin öncədən qaşısının alınması olduqca vacibdir. Həkim seçimində mütəxəssis həkimlərə müraciət edin ki, müalicə planınız da daha effektiv təşkil edilsin və nəticəsini müşahidə edə biləsiniz. Buna görə də Zəhra klinik olaraq sizin xidmətinizdəyik.
Tags :
Share This :
Improve Your Spine Health, Download Our Chirox App Now!
