Osteoxondroz xəstəliyi: Onurğa problemlərinin əsas səbəbləri və effektiv müalicəsi
7 Aprel 2025
Osteoxondroz əslində sümük və qığırdaq inkişafı ilə bağlı olan bir sıra xəstəlikləri əhatə edir və bu hal ən çox uşaqlarda və yeniyetmələrdə böyümə dövründə müşahidə olunur. Bu proseslər inkişaf edən orqanizm üçün təbii sayılsa da, osteoxondroz halında onlar ağrıya səbəb olur. Bundan əlavə, hərəkət məhdudiyyəti və daimi oynaq deformasiyaları kimi digər narahatlıqlara da yol aça bilər. Bu vəziyyət adətən diz, omba və ya onurğa kimi oynaqlarda meydana gəlir və müxtəlif simptomlara səbəb olur.
Osteoxondrozun inkişafı bir sıra amillərlə bağlıdır. Bir çox xəstədə bu, oynaqlara mexaniki təzyiqin nəticəsində yaranır, lakin bəzi hallarda qidalanma çatışmazlığı səbəbilə də meydana çıxa bilər ki, bu da hələ də rast gəlinən hallardandır. Buna görə də, oynaqlara yükün düşdüyü aktiv idmanla məşğul olan yeniyetmələr xüsusilə risk altında hesab olunurlar. Lakin eyni zamanda az hərəkətli həyat tərzi keçirən şəxslər də osteoxondrozdan əziyyət çəkə bilərlər, çünki onların orqanizmi təbii olaraq daha zəif olur.
Osteoxondroz bir çox insana təsir edən patoloji bir vəziyyətdir. Araşdırmalar göstərir ki, əzələ-skelet sisteminə aid bəzi anatomik xüsusiyyətlərin irsi xarakter daşıması bu xəstəliyin yaranma riskini müəyyən dərəcədə artıra bilər. Bu səbəbdən, onurğa və ya oynaqlarda olan müəyyən anadangəlmə anomaliyaların irsən ötürülməsi osteoxondroza daha meyilli olmağa şərait yaradır.
Bir çox hallarda osteoxondroz uzun müddət heç bir əlamət vermədən inkişaf edə bilər. Onun simptomları tədricən artaraq narahatlıq yaradır və normal fəaliyyəti çətinləşdirir. Ağrı, bu xəstəliyi göstərə biləcək ilk siqnallardan biridir. Zamanla bu ağrılar davamlı xarakter alır və hərəkətləri məhdudlaşdırır – məhz bu mərhələdə əksər pasiyentlər diaqnostika üçün həkimə müraciət edirlər. Lakin bu zaman artıq dəyərli vaxt itirilmiş olur, çünki osteoxondroz irəlilədikcə vəziyyət daha da pisləşir.
Osteoxondrozun xarakterik xüsusiyyələri
Osteoxondrozun xarakterik əlamətlərindən biri də oynaq və əzələ sərtliyidir, xüsusilə səhərlər və ya uzun müddət hərəkətsiz qaldıqdan sonra. Pasiyentlər tez-tez bildirirlər ki, səhərlər yataqdan qalxmaq daha çətinləşir və hərəkətlər ağrılı və məhdud olur. Bu sərtlik təkcə gündəlik fəaliyyətlərə mane olmur, eyni zamanda həyat keyfiyyəti və ümumi rifah halına da mənfi təsir göstərir. Osteoxondrozdan əziyyət çəkən insanlar bəzən minimal fiziki səylə belə ciddi yorğunluq hiss edirlər ki, bu da onların fiziki aktivliyə olan motivasiyasını azaldır.
Osteoxondroz hissiyyat pozğunluqları və keyləşmə ilə də müşayiət oluna bilər. Pasiyentlər tez-tez onurğa və ya oynaq ətrafında iynələnmə və yanma hissi yaşayırlar. Bu xoşagəlməz hisslər, xüsusilə sinir ucları sıxıldıqda daha narahatedici olur və ağrı bədənin digər hissələrinə də yayılaraq irradiasiya edə bilər. Nəticədə, osteoxondrozdan əziyyət çəkən şəxslər müəyyən fəaliyyətləri yerinə yetirməkdə çətinlik yaşayırlar ki, bu da onların gündəlik həyatına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir.
Digər mümkün simptomlar bunlardır:
● Şişkinlik
● Həssaslıq (toxunmaya qarşı ağrı)
● Oynaqlarda “çıqqıltı” (səslə hərəkət – krepitasiya)
● Oynaqda ilişmə və ya kilidlənmə
● Oynağın zəifləməsi
● Hərəkət zamanı sərtlik
● Zədələnmiş əzanı tam şəkildə düzəldə bilməmək
Osteoxondrozun növləri və risk amilləri
Oynaq tipli osteoxondroz – Omba, dirsək, barmaq və ayaq oynaqlarına təsir edən formaları əhatə edir.
Fiziki növlər – Əsasən yeniyetmələrdə onurğaya təsir edir. Bu qrupa Scheuermann xəstəliyi (onurğa əyriliyi) aiddir.
Qeyri-oynaq növlər – Skeletin müxtəlif hissələrini əhatə edir. Diz (Osgood-Schlatter), daban (Sever) və diz oynağında qığırdaq-sümük qopması ilə gedən Osteoxondritis Dissecans bu qrupa daxildir.
Osteoxondrozun yaranmasının konkret və məlum bir səbəbi yoxdur.Ən çox rast gəlinən amillər bunlardır: sümüyə düşən yüklənmə, zədələnmiş nahiyədə qan dövranının azalması və sümük travmasıdır.
Osteoxondrozun müalicəsindən əvvəl onun dəqiq diaqnostikası aparılmalıdır. Yalnız bu halda xəstəliyi effektiv şəkildə idarə etmək və aradan qaldırmaq mümkündür. Diaqnostika prosesi adətən klinik simptomların qiymətləndirilməsi, fiziki müayinə və müasir görüntüləmə üsulları ilə dəyişikliklərin xarakterini və yerini müəyyənləşdirməklə aparılır.
Diaqnostikanın ilk mərhələsi ətraflı tibbi anamnezin toplanmasıdır. Bu zaman pasiyentin simptomları, risk amilləri və keçmiş travmaları haqqında məlumat toplanır. Ağrının yeri, xarakteri və şiddətinə təsir edən amillər də xüsusi diqqətlə qiymətləndirilir.
Daha sonra fiziki müayinələr aparılır – bu, hərəkət amplitudunun yoxlanılması və palpasiya (toxunaraq müayinə) testlərini əhatə edir. Eyni zamanda, əzələ gücünü qiymətləndirmək üçün nevroloji testlər də aparılır. Bu müayinələrin məqsədi ağrı və gərginliyin lokallaşdığı nahiyələri müəyyənləşdirməkdir, bu isə dəqiq diaqnoz üçün əsas şərtdir. Həmçinin, onurğa və oynaqlarda osteoxondroza səbəb olan degenerativ dəyişikliklərin dərəcəsini müəyyən etməyə imkan verir.
Dəyişikliklərin miqyasını qiymətləndirmək üçün əsasən KT (kompüter tomoqrafiyası) və MRT (maqnit rezonans tomoqrafiyası) kimi görüntüləmə üsullarından istifadə olunur. Bu üsullar, onurğanın, oynaqların və yumşaq toxumaların daha dəqiq görüntüsünü təqdim edir. Müasir görüntüləmə texnikaları əvvəllər istifadə olunan rentgen müayinələrindən daha üstün sayılır, çünki onlar daha ətraflı və dəqiq diaqnoz və müalicə planlaması imkanı yaradır.
Osteoxondrozun müalicəsi necə davam etdirilir?
Həkimlər osteoxondrozu rentgen müayinəsi vasitəsilə asanlıqla diaqnoz edə bilirlər. Osteoxondrozun müalicəsi üçün bir neçə üsul mövcuddur və bunlara aşağıdakılar daxildir:
- Həkimlər çox zaman ağrılı nahiyənin istirahət etdirilməsini tövsiyə edirlər.
- Bəzi hallarda breys (bandaj) və ya gips istifadə oluna bilər.
- Osteoxondrozun bəzi formalarında müntəzəm məşqlər və dartınma hərəkətləri, zədələnmiş oynağın ətrafındakı əzələ və vətərləri gücləndirməyə kömək edir.
- Nadir hallarda problemli sümük parçalarının çıxarılması üçün cərrahiyyə əməliyyatı tələb oluna bilər.
Osteoxondrit haqqında nələri bilməlisiniz?
- Osteoxondritin sağalma yolu hər kəs üçün fərqli ola bilər. Bu yol bir çox amildən – təsirlənmiş oynaq, xəstəliyin şiddəti, yaş və digər faktorlardan asılıdır.
- Ümumiyyətlə, bu vəziyyəti gənc yaşlarında yaşayan insanlar, daha sonra diaqnoz qoyulan şəxslərlə müqayisədə daha sürətli və daha tam şəkildə sağalırlar.
- Osteoxondrit zamanı simptomların təkrar alovlanması mümkündür.
Bu, bəzi dövrlərdə simptomların tamamilə yox olması, lakin sonra ağrı və sərtliyin yenidən qayıtması deməkdir. - Cərrahiyyə ümumilikdə osteoxondritin müalicəsində kömək edə bilər.
Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, osteoxondrit diaqnozu qoyulmuş şəxslərdə zamanla həmin oynaqda osteoartrit inkişaf edə bilər.
Osteoxondrozun ev şəraitində müalicəsi necə aparılmalıdır?
1. Yüngül Dartınma və Məşqlər
- Fizioterapevtinizin tövsiyə etdiyi sadə dartınma və gücləndirici hərəkətləri evdə gündəlik olaraq tətbiq edin.
- Boyun, bel və diz ətrafı əzələləri gücləndirmək oynaqlardakı təzyiqi azalda bilər.
2. Masaj və Öz-özünə Masaj
- Zərif, dövrəvi hərəkətlərlə edilən yüngül masaj əzələ gərginliyini azaldır.
- Təbii yağlarla (məsələn, zeytun yağı, arnika yağı və ya nanə yağı) masaj təsiri artırıla bilər.
3. Duruşun düzəldilməsi
- İş və istirahət zamanı düzgün duruşa diqqət edin.
- Dəstəkləyici oturacaq və ortopedik yastıqlardan istifadə edin.
4. Sağlam və düzgün yuxu mühiti
- Ortopedik döşək və boyun üçün uyğun yastıq seçin.
- Yan və ya arxa üstə yatmaq oynaqların düzgün vəziyyətdə qalmasına kömək edir.
Evdə müəyyən hərəkətlər etmək sizə xəstəliyin simptomlarını yüngülləşdirməyə kömək etsə də peşəkar bir mütəxəssisdən müalicə almağınız olduqca önəmlidir. Buna görə də Zəhra klinikası hər zaman xidmətinizdədir.
Osteoxondrozun diaqnostikası və müalicəsi
Improve Your Spine Health, Download Our Chirox App Now!
