Postural pozğunluqların və duruş problemlərinin müalicəsi
13 Mart 2025
Hər bədən tipi bir-birindən fərqlidir və ideal duruş da insandan-insana dəyişir. Gündəlik həyatda mükəmməl duruşa rast gəlmək demək olar ki, mümkün deyil, lakin düz duruş əzələ qrupları, oynaqlar və bağlar üzərindəki təzyiqi azaltmaq üçün lazımdır. Bunu vərdiş halına gətirdikdə isə həm bel ağrılarının, həm duruş pozğunluqlarının düzəldiyini müşahidə edə bilərsiniz.
Gündəlik həyatda edilən yanlış hərəkətlər duruşlar duruş pozğunluğuna səbəb olur. Duruş, insanın ayaq üstə dayanarkən və ya oturarkən bədəninin aldığı mövqedir. Onurğa, baş, çiyinlər və ombalar müəyyən bir düzülüşə malikdir. Lakin, uzun müddət kompüter və ya telefon istifadəsi duruşda dəyişikliklər yaradır və nəticədə insanlarda duruş pozğunluğu yarana bilər.
Duruş pozğunluğu nəzarət altında saxlanmalı olan bir problemdir. Əgər mövcud duruş pozğunluğu irəliləyərsə, ciddi simptomlar ortaya çıxa bilər və insanın fiziki görünüşündə nəzərəçarpacaq dəyişikliklər müşahidə olunar. Düz boyun, düz bel, qamətin əyilməsi, yuvarlaq çiyinlər kimi müxtəlif fiziki dəyişikliklər həmin simptomların göstəriciləridir. Belə hallarda həyat tərzində dəyişikliklər, fizioterapiya kimi effektiv yollar duruş pozğunluqlarının qarşısının alınmasında ciddi yanaşmalardır.
Postural Pozğunluq Nədir?
Əgər postural pozğunluğa bağlı nəzərəçarpan simptomlar və ya gündəlik həyat keyfiyyətini azaldan əlamətlər müşahidə edirsinizsə, həkimə müraciət etməlisiniz. Balansın və hərəkət diapazonunun təsirlənib-təsirlənmədiyini qiymətləndirmək üçün həkim xəstədən müəyyən hərəkətləri etməsini istəyir. Hərəkətlər zamanı həkim xəstənin hərəkət qabiliyyətini müşahidə edir. Əgər onurğada əyilmə (deformasiya) varsa, həkim xəstənin uzanmış vəziyyətdə müayinəsini davam etdirərək, bu əyilmənin yanlış duruşdan, yoxsa struktur problemlərdən qaynaqlandığını müəyyənləşdirir.
Fiziki müayinə tamamlandıqdan sonra dəqiq diaqnoz qoymaq üçün rentgen müayinələri aparılır. Belə hallarda adətən kompüter tomoqrafiyası (KT) tövsiyə edilir. 3D görüntüləmə texnikası ilə postural pozğunluğun şübhələndiyi sahədən görüntülər əldə edilir. Bəzi hallarda MRT (maqnit rezonans tomoqrafiyası) müayinəsi də aparılır ki, bu da onurğanın daxili hissələrinin daha ətraflı görüntülənməsinə imkan verir. Bütün müayinələr başa çatdıqdan sonra xəstəyə postural pozğunluq diaqnozu qoyula bilər.
Əgər yetkin insanlarda kifoz aşkar edilərsə, bəzi hallarda vərəm xəstəliyinin olub-olmadığını yoxlamaq üçün qan analizləri və ya sümük sıxlığı testləri tətbiq edilir.Postur pozğunluğu adətən gündəlik həyatda durma, yerimə və oturma şəkli ilə əlaqədar inkişaf edir. Lakin bəzi xəstəliklər nəticəsində də postur pozğunluqlarının yarana biləcəyi müşahidə edilmişdir.
Hansı Xəstəliklər Duruş Pozğunluqlarının Yaranmasına Səbəb Ola Bilər?
Postural pozğunluğu adətən gündəlik həyatda durma, yerimə və oturma forması ilə əlaqədar inkişaf edir. Lakin bəzi xəstəliklər nəticəsində də postur pozğunluqlarının yarana biləcəyi müşahidə edilmişdir. Bu xəstəlikləri aşağıdakı kimi sadalamaq olar:
– Skolyoz
– Şeyerman Xəstəliyi
– Osteoporoz
– Muskulyar Distrofiya
– Marfan və Ehlers-Danlos Sindromu
Duruş Pozğunluqlarının Növləri
Gündəlik həyatda doğru duruş formasının alınması olduqca çətindir. Çünki gördüyümüz işlərə görə bədənimiz müxəlif formalara düşür. Ağır çanta daşımaq, uzun müddət kompüter qarşısında vaxt keçirmək, başı önə əyərək telefondan istifadə etmək və ya hündürdaban ayaqqabılarla gəzmək kimi səbəblər duruş pozğunluqlarının yaranmasına səbəb olur. İnsanların bədən quruluşuna bağlı olaraq duruş pozğunluqlarının inkişaf forması dəyişir və duruş tipindən qaynaqlanan pozğunluqlar müxtəlif növlərə bölünür. Ən çox rast gəlinən 4 duruş pozğunluğu aşağıdakılardır:
1. Önə əyilmiş baş (Forward head)
Bu problem başın önə doğru yerləşməsi ilə xarakterizə olunur və başla qulaqlar bədənin şaquli orta xəttinin önündə yerləşir. “Tech neck” (texnoloji boyun) olaraq da adlandırılan bu vəziyyət, adətən, uzun müddət mobil telefon və kompüter istifadəsi nəticəsində yaranır. Üst bədəndə əzələ gücünün azalması ilə bağlı olaraq yaşlanma səbəbilə də meydana çıxa bilər.
2. Kifoz (Kyphosis)
Kifoz, onurğanın üst hissəsində əyriliyin artması nəticəsində belin normaldan daha çox yuvarlaq görünməsinə səbəb olur. Bu vəziyyət qamətin əyilməsinə və belin anormal dərəcədə qıvrılması ilə nəticələnir. Kifozun simptomları arasında bel ağrısı və onurğanın həssaslığı yer alır. Qamətin önə doğru əyilməsi, uzun müddət pis duruş vərdişi və onurğa problemləri kifozun inkişafının əsas səbəblərindəndir.
3. Düz bel (Flatback)
Bu pozğunluq onurğanın aşağı hissəsindəki təbii əyriliyin itməsindən qaynaqlanır. Belin alt hissəsi düz görünür və insan öndən əyilmiş vəziyyətdə olur. Flatback problemi iltihabi artrit və ya anadangəlmə bir vəziyyət kimi inkişaf edə bilər. Eyni zamanda, disk degenerasiyası və fəqərə sıxılmaları kimi bel cərrahiyyəsi əməliyyatları nəticəsində də meydana çıxa bilər. Bu pozğunluğa sahib olan insanlar uzun müddət ayaq üstə durmaqda çətinlik çəkirlər.
4. Lordoz (Lordosis)
Uzun müddət oturmaq qarın və omba əzələlərini zəiflədə bilər, nəticədə insanın onurğanı dəstəkləyən əsas əzələləri də zəifləyir. Bu vəziyyətin sonunda lordoz inkişaf edir. “Tərs əyrilik” olaraq da qəbul edilə bilən bu duruş pozğunluğunda, çanaq və ombalar bədənin orta xəttinin önünə doğru yerləşir. Bu vəziyyətdə olan insanların beli həddindən artıq içəri əyilir. Xəstələr ayaq üstə dayandıqları zaman qarınları və ombaları irəli çıxmış kimi görünür.
Postural Pozğunluq Müalicə Oluna Bilərmi?
Postural pozğunluqlar müalicə edilə bilən sağlamlıq problemləridir. Səhiyyə müəssisəsinə müraciət etdikdən sonra ortoped tərəfindən müayinə aparılır və xəstələr adətən fizioterapevtlərə yönləndirilir. Fizioterapevtin müşayiəti ilə həyata keçirilən fizioterapiya və yoga məşqləri postural pozğunluğun əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşmasına kömək edir. Postural pozğunluqların müalicəsini dəstəkləmək və bədən balansının bərpa edilməsinə kömək etmək üçün müxtəlif idman və dartınma proqramları hazırlanmışdır. Bu seanslar zamanı fizioterapevt xəstənin bədən quruluşuna uyğun olaraq dartınma və idman hərəkətləri təyin edir ki, bu da postural pozğunluğun müalicəsini dəstəkləyir.
Bəzi hallarda həkim və fizioterapevt postural düzəldici cihazlardan istifadə etməyi tövsiyə edə bilər. Xüsusilə lordozun azalmasına kömək etmək üçün postural dəstək vasitələri və bantlama üsulları istifadə edilə bilər. Bəzi xəstələr üçün isə gedişi yaxşılaşdırmaq məqsədilə ayaqqabı altlığı təyin edilə bilər.
Bundan əlavə, postural pozğunluqların müalicəsində həyat tərzində dəyişiklik etmək çox vacibdir. İnsanlar iş mühitində duruşlarını və oturma mövqelərini ergonomik şəkildə tənzimləməlidirlər. Mobil telefon istifadə edərkən baş və telefonun düzgün mövqedə olmasına diqqət yetirmək tövsiyə olunur. Postural pozğunluqların müalicəsində xəstənin ortopedik yataqdan istifadə etməsi və onurğa sağlamlığını dəstəkləyən düzgün yuxu mövqeyi seçməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bəzi irəliləmiş hallarda cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
Duruş Pozğunluqları və Boyun Ağrısı Arasındakı Əlaqə
Duruş pozğunluğu müxtəlif simptomlarla özünü göstərə bilər. Bu əlamətlərdən ən çox rastlananı boyun ağrısıdır. Boynu dəstəkləyən əzələlər və bağlar zəif duruş səbəbindən gərginləşə bilər. Bu vəziyyət də boyun nahiyəsində ağrıların inkişafına səbəb olur.
Duruş pozğunluqlarına əlavə olaraq, bəzi həyat tərzi faktorları da boyun ağrısı hücumlarını və şiddətini artıra bilər. Buraya aid ola əsas faktorlar bunlardır: uzun zaman kompyuterdən istifadə etmək, depressiya və narahatlıq, cib telefonundan istifadə edərkən başın önə çəkilməsi və uzun iş saatları duruş pozğunluğu boyun ağrılarının şiddətlənməsinə səbəb ola bilər.
Hansı mineral balansının pozulması duruş pozğunlularına səbəb ola bilər?
Duruş pozğunluqlarının inkişafında qidalanma və mineralların çatışmazlığı mühüm rol oynayır. Kalsium, D vitamini, maqnezium, fosfor, protein, B qrup vitaminləri və Omega-3 yağ turşularının çatışmazlığı sümük zəifliyi, əzələ gərginliyi və duruş problemlərinə səbəb ola bilər. Bu problemlərin qarşısını almaq üçün balanslaşdırılmış qidalanma (təzə tərəvəz, meyvə, tam taxıl, süd məhsulları, yağlı balıq) və lazım olduqda vitamin-mineral dəstəyi tövsiyə olunur. Bundan əlavə, müntəzəm fiziki fəaliyyət və əzələləri gücləndirən məşqlər də duruşun düzəldilməsində kömək edir.
Fizioterapiya zamanı duruş pozğunluqlarının müalicəsi, əsasən bədənin düzgün mövqeyini bərpa etməyə yönəlir. Fizioterapevtlər, xəstəyə xüsusi məşqlər və dartınma hərəkətləri təyin edirlər ki, bu da əzələlərin güclənməsinə və elastikliyinin artmasına kömək edir. Postural təlimlər sayəsində, xəstələr oturarkən və ya durarkən düzgün duruşu saxlamağı öyrənirlər. Həmçinin, fizioterapevtlər onurğa və boyun əzələlərini gücləndirən hərəkətlər və düzgün duruşu dəstəkləyən cihazlardan istifadəni tövsiyə edə bilərlər. Bu yanaşma, duruş pozğunluqlarının müalicəsində effektiv nəticələr verir və gündəlik həyatda daha sağlam bir bədən formasının yaranmasına şərait yaradır.
Fizioterapiyada duruş pozğunluqlarının müalicəsində istifadə olunan hərəkətlər:
Divara Söykənmə
Bel və qarın əzələlərini gücləndirir. Divara söykənərək dizlər bükülür və müəyyən müddət saxlanılır.
Dartınma hərəkətləri
Dartınma hərəkətləri bədənin elastikliyini artırır və əzələləri rahatladır. Bel və boyun əzələləri üçün faydalıdır.
Qolların və çiyinlərin hərəkətləri
Çiyin əzələlərinin gərginliyini azaldır, başın düzgün mövqedə olmasını təmin edir.
Ters Plank hərəkətləri
Bədəni və çiyin əzələlərini gücləndirir. Ayaqlar düz uzadılaraq əllər arxada yerə qoyulur və bədən yuxarı qaldırılır.
Bu və ya digər hərəkətləri həkiminiz müayinədən sonra təyin edəcəkdir. Buna görə də müraciət etdiyiniz həkimin tam mütəxəssis olmasına diqqət yetirin. Əgər zamanında bu hərəkətlərə diqqət yetirilərsə xəstəliyin müalicəsi daha asanlıqla yerinə yetiriləcəkdir.
Improve Your Spine Health, Download Our Chirox App Now!
