Üz iflici nədir? Üz iflici müalicəsi
6 Noyabr 2023
Üz iflici nədir? Üz iflici müalicəsi
Üz iflici insanın üz əzələlərinin bir hissəsini və ya heç birini hərəkət etdirə bilməməsidir. Üzə gələn sinir liflərinin təsirlənməsi nəticəsində üzün üz əzələlərində hərəkət itkisi baş verir. Hər yaşda görülə bilən bu sağlamlıq problemində; xəstə qaşını qaldıra, gözlərini bağlaya və ağzını hərəkət etdirə bilmir. Üz iflici zamanı üz sinirinin zədələnməsi səbəbindən üzün mimik əzələlərində hərəkət inkişaf edir. Bu vəziyyət tibbdə üz iflici adlanır.
Beyində olan üz əzələlərinə gedən sinir hüceyrələrinin bədəninin zədələnməsi və ya müxtəlif səbəblərdən üz əzələlərinin əsas sinirinin zədələnməsi nəticəsində yaranan üz iflici həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərən xəstəlikdir. Xəstəlik ilk əlamətlər görünəndə sürətli diaqnoz və müalicə tələb edir. Müalicələr insandan insana və ya problemin səbəbinə görə dəyişə bilər.
Üz iflicinin əlamətləri
Üz iflici bir çox əlamətləri vardır. Əlamətlər səbəblərdən asılı olaraq insandan insana dəyişə bilər. Ümumiyyətlə, simptomlara:
- birtərəfli üz iflici,
- göz qırpmada və mimikalarda nəzarətin itirilməsi,
- göz yaşlarının azalması,
- ağızda əyilmə,
- təsirlənmiş bölgədə dad hissiyyatının itirilməsi,
- üz əzələlərində seğirmə,
- yemək və içməkdə çətinlik, qulaqda ağrı,
- çənə nahiyəsində ağrı,
- ətrafdakı səslərə həssaslıq
- baş ağrısı
Ancaq ümumi insult səbəbiylə üz iflici də baş verə bilər. Əlavə simptomlar arasında şüurun dəyişməsi, çaşqınlıq, başgicəllənmə, görmə problemləri, balans problemləri, epilepsiya tutmaları, qollarda və ya ayaqlarda zəiflik ola bilər. İnsult səbəbiylə üz iflicində göz qırpma və alın qırışma kimi bacarıqlar itirilmir. İnsult və normal üz iflicinin əlamətlərini ayırd etmək çox vacibdir. Üz iflici əlamətləri baş verdikdə xəstələrin dərhal tibb müəssisəsinə aparılması çox vacibdir.
Səbəbləri nələrdir?
Üz iflicinə səbəb olan ən mühüm şey Bell iflicidir. Bu vəziyyətdə üzün bir tərəfindəki əzələlər təsirlənir və birdən ortaya çıxır. Şiş və ya manjet travması kimi əsas səbəb yoxdur. Üz sinirinin zədələnməsi nəticəsində yarandığı təxmin edilir. Ancaq insult nəticəsində yaranan üz iflici daha ciddi bir vəziyyətdir. Oksigen çatışmazlığı, beyin hüceyrələrində həddindən artıq təzyiq, üz zədəsi, baş və boyun şişləri, orta qulaq infeksiyası, Laym xəstəliyi, MS, Guillain Barre sindromu, bəzi cərrahi səbəblər, doğuş travması insult nəticəsində yaranan üz iflicinin səbəbləri arasındadır.
Üz iflici bəzən qulaq-boğaz infeksiyalarından dərhal sonra baş verir. Soyuq və şaxta qulaq arxasındakı sümükdə ödəm yəni maye yığılmasına və iltihaba səbəb olur. Bu vəziyyət “bell iflici” adlanır. Xüsusilə şiddətli qulaq ağrısı üz iflicinin əlaməti ola bilər. Yalnız üz nahiyəsini deyil, qulağın arxasındakı sümüyü də qorumaq üz iflici riskini azaldır. Soyuq havada qalın paltar geyinmək, şərf və ya əlcəkdən istifadə etmək bədəni qoruyur, üz nahiyəsi üçün bu fərqlidir. Üz nahiyəsi birbaşa hava ilə təmasda olduğu üçün kənardan istənilən müdaxiləyə daha həssas olur. Bu səbəbdən üz iflici ən çox soyuq havanı sevir və özünü yaxşı qoruya bilməyən insanları seçir. Yayda kondisionerlərin və ya müxtəlif soyuducuların düzgün istifadə edilməməsi səbəbindən baş verir. Üz iflici qəfil baş verə bilər və ya infeksiyalar və travmalar nəticəsində baş verə bilər.
Üz iflici necə müalicə olunur?
Üz iflicinin müalicəsi onun səbəbindən asılı olaraq dəyişir. Üz iflicinin altında yatan səbəbləri müəyyən etdikdən sonra xüsusi müalicə üsulları ilə onların aradan qaldırılmasına cəhd edilir. Problemə səbəb olan səbəblərə əlavə olaraq əlavə tapıntılar da müşahidə oluna bilər. Bütün bu qiymətləndirmədən sonra müalicə proqramı formalaşır. Ani üz iflici zamanı xəstə ilk günlərdə yüksək dozada kortizonla müalicə olunur. Daha sonra kortizon dozasının tədricən azaldılması ilə müalicə tamamlanır. Dərman müalicəsi üz sinirinin zədələnmə vəziyyətinə görə təyin edilir. Üz iflici infeksiya və travma kimi faktorlardan qaynaqlanırsa, müalicə üsulu fərqlidir.
Əgər xəstənin şəkərli diabet kimi xroniki xəstəliyi varsa, bu xəstə qrupuna xüsusi müalicə proqramı tətbiq edilir. Şiddətli sinir zədəsi olan və erkən diaqnoz qoyulmayan xəstələrdə bu müddət daha uzun ola bilər. Əhalinin 1-2 faizində sağalma müşahidə olunmur. Xəstə altı ay ərzində sağalmazsa, plastik cərrahiyyə işə düşə bilər. Əgər insult nəticəsində üz iflici yaranarsa, ilk növbədə insult müalicəsi aparılır. İnsult laxtalanmadan qaynaqlanırsa və yenidirsə, laxtanın həlli üsulları tətbiq edilir. İnsult uzun müddət əvvəl baş vermişsə, daha çox zədələnmə riskini azaltmaq üçün dərman müalicəsi aparılır.
Üz iflici zamanı gözlər təsirlənə bilər. Göz qırpması təsirləndikdə buynuz qişa quruyur. Gözün nəm strukturunu saxlamaq vacibdir. Bu baxımdan xəstələr bir oftalmoloqa da müraciət edə bilərlər. Müxtəlif səbəblərdən yaranan üz iflicində əməliyyat edilə bilər. Bu əməliyyatlarda zədələnmiş sinir və əzələlər bərpa olunur. Yaxud şiş varsa, çıxarılır. Bəzi insanlar düşüşə əlavə olaraq əzələ hərəkətlərində nəzarət çatışmazlığı ilə qarşılaşa bilərlər. Müvəqqəti iflic üçün bu əzələlərə botoks iynələri və fiziki müalicə tətbiq oluna bilər.
Üz iflici ilə bağlı tez-tez verilən suallar
Kondisionerdən istifadə üz iflicinə səbəb olurmu?
Kondisionerdən ehtiyatla istifadə etmək üz iflici faktorunu aradan qaldıra bilər. Yayda avtomobildə və ya ofisdə tərləyərkən kondisioner və küləyin birbaşa təsirindən çəkinmək lazımdır. Temperaturun qəfil dəyişməsi üz sinirində ödəm və üz iflicinə səbəb olur.
Avtomobilin kondisioneri üzün iflicinə səbəb olurmu?
Avtomobildə kondisioner istifadə ediləcəksə, ilk növbədə dolayı soyutma aparılmalıdır. Yəni kondisioneri işə salmazdan əvvəl ətrafı sərinlətmək üçün avtomobilin qapı-pəncərələri bir müddət açıq saxlanılmalı, daha sonra kondisionerdən istifadə edilməlidir. Bu mərhələdən sonra avtomobilin kondisionerinin, xüsusən də üz nahiyəsinin küləyin təsirinə məruz qalmasının qarşısı alınmalıdır.
Üz iflici təkrarlanırmı?
Nadir hallarda da olsa üz iflici təkrarlana bilər. Əgər üz iflici təkrarlanırsa, başqa xəstəlik və ya risk faktorunun olub-olmadığı müəyyən edilməlidir. Üz iflicinin təkrarlanma ehtimalı təxminən 5 – 15 faizdir və əsas xəstəliklərdən və risk faktorlarından asılı olaraq dəyişir.
Üz iflici məşqləri faydalıdırmı?
Üz əzələləri üçün masaj və məşqlər müalicəni xeyli sürətləndirir. Üz iflici məşqi üzün müxtəlif hissələri üçün dəyişir. Ağız nahiyəsi üçün ağız, burun nahiyəsi üçün burun, göz ətrafı üçün göz, alın nahiyəsi üçün alın məşqləri nevroloq və fizioterapevtlər tərəfindən tövsiyə olunacaq. Fizioterapiya və Terapiya mütəxəssislərinə müraciət edərək xəstələrə xəstənin vəziyyətindən asılı olaraq gün ərzində qaş qaldırma, gözü sıxma, fit çalma, şar şişirtmə, saqqız çeynəmə kimi hərəkətlər etmələri məsləhət görülür.
Üz iflici qalıcıdırmı?
Üz iflici bir neçə saat və ya gün ərzində maksimum həddə çatır. İlk 24 saat üz iflicinin qalıcı olmaması üçün vacibdir. Hər xəstəlikdə olduğu kimi üz iflicində də erkən diaqnoz və müalicə vacibdir. Buna görə də, üz iflicinin əlamətləri görünən kimi həkimə müraciət edilməlidir.
Tags :
Paylaşmaq :