Beyker kistası (dizaltı kista) nədir?
17 Mart 2024
Beyker kistası dizin arxa hissəsində əmələ gələn maye ilə dolu kisədir. Yetkinlərdə İnkişafı adətən degenerativ proses zamanı baş verir. Uşaqlarda bu kista diz oynağı kapsulunun yırtılması nəticəsində yarana bilər. Beyker kistası dizin arxasında gərginlik və dolğunluğa səbəb olur və ağrı diz büküldükdə, xüsusən də aktiv olduqda baş verir.
Diz oynaqlarında sürtünməni azaltmağa kömək edən sürüşkən sinovial maye olur. Bu maye dizdəki degenerativ hərəkətlər nəticəsində oynaqlarda həddindən artıq yığılır və ətraf toxumalara axmağa başlayır. Maye oynağın arxasına doğru axdıqda, Beyker kistini əmələ gətirir. ‘Popliteal fossada çörəkçi kisti’ xoşxassəli şişdir. Bəzi hallarda xərçənglə səhv salınsa da, xərçənglə əlaqəli bir şiş deyil. Kista kiçik və ya böyük ölçüdə ola bilər.
Beyker kisti necə əmələ gəlir?
Diz oynağının rahat hərəkəti üçün sinovial maye ifraz olunur. Bu nahiyənin zədələnməsi mayenin bədən daxilində hərəkətini və ifrazatını pozur. Və nəticədə dizdə kista əmələ gəlir.
Beyker kistası hər bir fərddə baş verə bilən bir problemdir. İki yaş qrupunda daha çox müşahidə olunur. Bunlar 4-7 yaş arası uşaqlıq və 35-70 yaş arası yetkinlik dövrüdür. Adətən yıxıldıqdan yaranan zədədən sonra müşahidə edilir. Bəzi insanlarda kistlərin əmələ gəlməsinin səbəbi xroniki (uzunmüddətli) oynaq problemləri də ola bilər. Həmçinin menisk yırtıqları, diz oynağının iltihabı (artrit), revmatoid artrit və digər iltihablı oynaq xəstəlikləri də Beyker kistlərinin əmələ gəlməsində rol oynayır.
Baker kistinin səbəbləri aşağıdakı kimi izah edilə bilər:
- Osteoartrit (kalsifikasiya)
- Romatoid artrit (oynaqların revmatizmi)
- Gut
- Yaralanmalar
- Menisk
- Hiperextensions (oynaqlarda məcburi uzanma hərəkətləri)
- Burulma
- Diz qapağının çıxığı (Patella çıxığı)
- Sümük qırıqları
Baker kistasının simptomları
Beyker kisti böyük olmadığı təqdirdə, heç bir simptoma səbəb olmaya bilər. Böyüyən kistlər dərhal insanda narahatlıq yaradır. Dizin arxasında meydana gələn şişlə özünü göstərir. Baker kisti birgə hərəkət diapazonunun məhdudlaşdırılmasına səbəb olur. Hərəkətlə daha da ağırlaşan ağrı problemin ümumi simptomları arasındadır. Xüsusilə diz hərəkətləri zamanı kəskin ağrı ilə xarakterizə olunan Beyker kistası xəstələrdə ayaqları uzadarkən, dizləri əyərkən və ya uzun müddət ayaq üstə qaldıqda narahatlıq yaradır. Əgər kista çox böyüyərsə, ayaqda qan dövranı bloklana və sinir sıxılması baş verə bilər.
Bəzi hallarda kisat partlaya və ya parçalana bilər. Baş verdikdə bu nahiyədə qızartı və şiş yaranır. Eyni zamanda, şişdəki maye yayıldıqca, dizdən baldıra doğru bir ağrı meydana gəlir. Bu vəziyyət dərin damar trombozu adlanan damar xəstəlikləri ilə qarışdırıla bilər və buna görə də səhv müalicə edilə bilər.
Şiddətli ağrı və ya kistanın qopması halında diaqnostika və diferensial diaqnoz üçün diz rentgeni, MRT, Doppler ultrasəs və birgə ultrasəs kimi görüntüləmə üsulları ilə diaqnoz qoyulur. Diaqnozların əksəriyyəti başqa bir səbəblə edilən diz MRT-ləri zamanı təsadüfən qoyulur.
Dizaltı kistanın müalicəsi
Müalicə qeyri-cərrahi və cərrahi yolla aparıla bilər. Çox vaxt Beyker kistləri öz-özünə yox olur. Öz-özünə sağalmayan və ağır simptomlara səbəb olan kistalar ilk növbədə cərrahi olmayan üsullarla müalicə edilə bilər. Bu müalicələr müvəffəqiyyətsiz olarsa, cərrahi üsullara üstünlük verilə bilər. Qeyri-cərrahi müalicə aşağıdakıları əhatə edir:
– İstirahət və fəaliyyət dəyişikliyi: Bu, dizə zərər verə biləcək qaçış və aerobik fəaliyyətlərin intensivliyinin azaldılmasını əhatə edir.
– Buz tətbiqi: Buzu dəsmala və ya parçaya büküb bir neçə saatdan bir 10-15 dəqiqə soyuq kompres tətbiq etmək evdə müalicə üsullarından biridir.
– Qeyri-steroid antiinflamatuar preparatlar (QSİƏP): Naproksen və ibuprofen kimi dərmanlar ağrını, şişi və iltihabı azaltmağa kömək edə bilər.
– Reabilitasiya: Reabilitasiya oynağın hərəkətini və elastikliyini artırır. 6-8 həftə ərzində ağrıların azalması ilə nəticələnir.
– Steroid inyeksiyası: Dizdə iltihabı azaltmaq üçün kortikosteroid inyeksiyasına üstünlük verilə bilər.
– Aspirasiya: Kist ətrafındakı nahiyənin keyidilməsi və oynaqdan artıq mayenin boşaldılması prosedurudur.
Kisti çıxarmaq və ya qığırdaq və sümükləri bərpa etmək üçün cərrahi müalicələr tətbiq oluna bilər. Eksizyon adlanan prosedur sinirləri və qan damarlarını sıxan böyük kistlərin tamamilə çıxarılmasıdır.
Kista müalicəsiz keçir?
Beyker kistası bəzi hallarda öz-özünə yox olur. Mütəxəssis həkimlərin nəzarəti altında izlənilən kista, zamanla ancaq fiziki müalicə tətbiqləri və tövsiyə edilən idman hərəkətləri ilə yox olur. Kistanın təxminən 70% hallarda yox olduğu müşahidə edilmişdir. Bununla belə, Beyker kistinin öz-özünə həll olunması uzun müddət tələb edir.
Paylaşmaq :