Fizioterapiya nədir?
15 Oktyabr 2023
Fizioterapiya nədir?
Ümumdünya Fiziki Müalicə Konfederasiyasına görə, fizioterapiya fərdlərin ömrü boyu maksimum hərəkətliliyini qorumaq, inkişaf etdirmək və yeniləməkdən məsul olan sağlamlıq elmi sahəsi kimi müəyyən edilir. Bu, insanlara güclərini, hərəkətlərini və ümumi rifahını qorumaq, artırmaq və ya yeniləməkdə kömək edən sağlamlıq elmidir. Fizioterapiya və fiziki terapiya eyni mənanı ifadə edən sözlərdir. Fiziki üsullardan istifadə edərək hərəkətliliyi yaxşılaşdırmaq və düzəltmək məqsədi daşıyır.
Fizioterapiyanı kim tətbiq edir?
Fizioterapiya fizioterapevtlər tərəfindən tətbiq edilir. Fizioterapevtlər Sağlamlıq Elmləri Fakültəsinin Fiziki Müalicə və Reabilitasiya şöbəsindən 4 illik bakalavr diplomu alaraq fizioterapevt kimi işləmək hüququ qazanırlar. Fiziki Müalicə və Reabilitasiya mütəxəssisləri xəstələri qiymətləndirərək hansı müalicə metodunun lazım olduğuna və əgər fizioterapiya tətbiq olunacaqsa, hansı fizioterapiya metodunun tətbiq ediləcəyinə qərar verir və bu üsulların tətbiqinə fizioterapevtlər cavabdehdir.
Fizioterapiya nə edir?
Nevroloji, neyrocərrahiyə, ortopedik, revmatoloji, əzələ və ya skelet xəstəliyi olan şəxslərin hərəkətliliklərini yaxşılaşdırmaq və ağrıları azaltmaq üçün həyatlarının bir nöqtəsində mütləq fizioterapiyaya ehtiyacı olacaq.
- Tam iflic olan və bədəninin müəyyən hissəsini hərəkət etdirə bilməyən xəstələrin oynaqlarında kontrakturanın qarşısını almaq üçün fizioterapevtlər passiv məşqlər, qismən iflic olan xəstələrin itirilmiş hərəkət qabiliyyətini bərpa etmək üçün isə fizioterapevtlər tərəfindən aktiv məşqlər həyata keçirilir.
- Onurğa beyni zədələri nəticəsində yaranan iflic hallarında, ağrıları müalicə etmək və ya onurğa beyni şişləri və ya sinir sistemini təsir edən xəstəliklər nəticəsində güc itkisini düzəltmək üçün,
- İdman zədələri nəticəsində oynaq, əzələ zədələri, sınıqlar və ya birbaşa zədələrin müalicəsindən sonra əzələ və ya oynaq hərəkətlərinin reabilitasiyasında,
- Revmatoid artrit, ankilozan spondilit, osteoporoz, degenerativ oynaq xəstəlikləri kimi revmatoloji xəstəlikləri olan xəstələrdə ağrıların müalicəsində,
- Xüsusilə qadınlarda stress səbəbiylə bu gün çox rast gəlinən fibromiyalji və miyofasiyal ağrı sindromuna bağlı ağrı və hərəkət məhdudiyyətlərini aradan qaldırmaq və beləliklə xəstələrin həyat keyfiyyətini yüksəltmək üçün istifadə edilir.
- Bel və boyun yırtığı olan xəstələrdə ağrıların müalicəsində, əməliyyatdan sonra gündəlik fəaliyyətə daha tez qayıtmaq üçün reabilitasiyada, yırtıq səbəbiylə ətraflarda güc itkisi yaranan xəstələrdə güc itkisinin düzəldilməsində,
- Boyun əzələlərində ağrıdan yaranan baş ağrılarının müalicəsində, kəskin əzələ spazmları nəticəsində yaranan ağrıların müalicəsində,
- Əllərdə uyuşma ilə müşayiət olunan karpal tunel sindromunun əməliyyatsız müalicəsində,
- Gipslə sağalmış sınıq və çıxıqlardan sonra yaranan oynaqların hərəkət genişliyini bərpa etmək, ətraf və oynaqların köhnə normal funksiyalarını bərpa etmək üçün.
- Ortopedik əməliyyatlardan sonra meydana gələ biləcək sinir zədələnməsi səbəbiylə inkişaf edə biləcək hərəkət pozğunluqlarının müalicəsində,
Bu xəstələr əvvəlcə Fizioterapevtlər tərəfindən qiymətləndirilməli, lazımlı və uyğun fizioterapiya üsulları və xəstənin neçə seans fizioterapiyaya ehtiyacı olduğu müəyyən edilməlidir. Müəyyən edilmiş üsullar xəstələrə fizioterapevtlər tərəfindən tətbiq edilir.
Fizioterapiya növləri hansılardır?
Bu gün bir çox fizioterapiya və reabilitasiya üsulları müəyyən edilmişdir. Bu üsullardan hansının hər bir xəstənin fərdi ehtiyaclarına uyğun işləyəcəyi Fizioterapiya və Reabilitasiya Həkimi tərəfindən müəyyən edilir və fizioterapevtlər tərəfindən tətbiq edilir. Bu tətbiqlər ümumiyyətlə seanslarla aparılmalıdır.
Məşq: Məşq əzələ və skelet sistemini gücləndirməyə yönəlmiş ən çox istifadə edilən fizioterapiya növüdür. İflic keçirən xəstələrdə fəaliyyət göstərməyən ətrafların hərəkətliliyini artırmaq, tam hərəkət itkisi olduqda kontrakturanın inkişafının qarşısını almaq, sınıq və gips tətbiqlərindən sonra oynaq diapazonunun məhdudlaşdırılmasını düzəltmək, müxtəlif nevroloji və ya əzələ xəstəliklərində inkişaf edən əzələ toxumasının zəifliyi hallarında toxumaları gücləndirmək üçün məşq üsulu istifadə olunur. Əzələ qrupları aktiv və ya passiv, manual və ya məşq avadanlığı ilə, əzələ qruplarına əsasən proqramlaşdırılmış şəkildə həyata keçirilir. Duruş pozğunluqları səbəbiylə ağrıları aradan qaldırmaq üçün əzələləri gücləndirmək məqsədiylə məşq üsulları da istifadə olunur.
Termoterapiya: İstilik ilə müalicə mənasını verən Termoterapiya fiziki müalicə təcrübələrində tez-tez tətbiq olunan üsullardan biridir. Xüsusilə ağrılı bölgələrdə səthi və ya dərin istilik tətbiqləri, isti su, termal paketlər, qısa dalğalı radiasiya, yüksək tezlikli elektrik cərəyanları, ultrasəs və ya mikrodalğa, infraqırmızı şüalar, günəş işığı və ya parafin vannası istifadə edərək toxumaların qızdırılması prinsipinə əsaslanır. İstiliyin toxumalarda ağrı kəsici xüsusiyyəti ilə yanaşı, şişkinliyi aradan qaldırmaq, qan axını və sinir keçirmə sürətini artırmaq, həmçinin kollagen istehsalını artırmaq və vətərlərin böyümə sürətini artırmaq kimi təsirləri vardır.
Manual Terapiya: Manual terapiya əslində Hippokratdan bəri tətbiq edilən masaja çox oxşar xüsusiyyətlərə malikdir. Heç bir alət, istilik və radiasiya mənbəyi olmadan birbaşa əllə tətbiq olunan müalicə üsuludur. Manual terapiya ağrıları azaltmaq, qan dövranını artırmaq və əzələ spazmının qarşısını almaq üçün tətbiq olunur.
Elektroterapiya: Aşağı və ya yüksək gərginlikli elektrik cərəyanından istifadə edərək ağrıları aradan qaldırmaq üçün elektroterapiya planlaşdırılır. Bundan əlavə, sinir zədələnmiş toxumalarda elektrik cərəyanı ilə sinir sağalmasının stimullaşdırılması və sürətləndirilməsi də elektroterapiyanın istifadə sahələri arasındadır. Elektrik cərəyanının tətbiq olunduğu yerlərdə şişkinliyi azaldır və qan dövranını artırır.
Fototerapiya: Lazer və ultrabənövşəyi şüaların sağlam olmayan bölgələrə tətbiqi ilə həyata keçirilən müalicə üsuludur. Əslində, ən çox istifadəsi yeni doğulmuş dövrdə meydana gələn sarılığın müalicəsində olsa da, dərin toxumalarda temperatur artımını hədəf alaraq fizioterapiya üsulu olaraq da istifadə edilə bilər.
Hidroterapiya: Su ilə aparılan bütün fizioterapiya üsulları bu qrupa aiddir. Suyun müalicəvi gücü qədim zamanlardan məlumdur. İsti su vannaları, kontrastlı vanna tətbiqləri, spalarda isti su prosedurları hidroterapiya üsulları arasındadır. Hidromasajlı hamamlar olaraq tanınan jakuzi tətbiqləri, ətrafların sürətlə sirkulyasiya edən suya batırıldığı lokal hamamlardır. Həm suyun istilik effektindən, həm də hidrostatik təzyiqin stimullaşdırıcı təsirindən istifadə olunur. Toxumalarda çapıq toxumasının inkişafını azaltdığı, vazodilatasiyaya səbəb olduğu, dəri reseptorlarına basaraq ağrıları azaltdığı və sağalmanı artırdığı düşünülür.
Mexanoterapiya: Müxtəlif alətlərdən istifadə etməklə bel və boyun çəkmə hərəkətləri, həmçinin təzyiq, dartma və manipulyasiyaların tətbiq edildiyi fiziki müalicə üsuludur.
Kriyoterapiya: Son illərdə çox məşhurlaşan kriyoterapiya soyuq su paketləri, buz torbaları, spreylər, maye azot və soyuq kompreslərlə ağrılı nahiyəyə tətbiq edilən fizioterapiya növüdür. Xalq arasında dondurma olaraq da bilinən bu üsulla dərin toxumaların soyudulması, qan dövranının artırılması və birləşdirici toxumanın yaxşılaşması ilə hüceyrə metabolizması azalır.
Əzələ, skelet və sinir sistemlərinin bir çox xəstəliklərində istifadə edilən fizioterapiya və reabilitasiya səhiyyə elmləri sahəsində ən əvəzolunmaz müalicə üsullarından biridir. Fizioterapiyaya ehtiyacınız olduğunu düşünürsünüzsə, Fizioterapiya və Reabilitasiya həkimi ilə görüş təyin etməyi unutmayın. Sağlam, ağrısız günlər arzulayırıq.
Tags :
Yazını paylaş :