fizyoterapi.az
17 İyun 2024
Bel bölgənizdə, bəzən omba və ayaqlarınıza yayılan ağrılardan şikayət edirsiniz? Əgər bel ağrısı, ayaq və omba ağrıları, uyuşma kimi probleminiz varsa, oturmaqda, yeriməkdə və ya hərəkət etməkdə çətinlik çəkirsinizsə, disk yırtığınız ola bilər.
Tibbi adı Lomber Disc Herniation olan disk yırtığı diskin sürüşməsi və ya yırtılması nəticəsində fəqərələr arasında sinirlərin sıxılmasıdır. Onurğamızda hər bir fəqərə arasında disklər var. Bu disklər fəqərələr arasında bir növ amortizator kimi fəaliyyət göstərir. Onurğanın aşağı arxa hissəsi 5 bel fəqərəsindən və hər biri arasında disklərdən ibarətdir.
Gərginlik, yıxılma, ağır yüklərin qaldırılması kimi bir çox fərqli səbəblə bel bölgəmizdə disk sürüşməsi və ya qopması meydana gələ bilər. Bu isə öz növbəsində onurğa sinirlərinin fəqərələrimiz arasından çıxmasına gətirib çıxara bilər. Belə olan halda fəqərələr arasında sıxılan sinirlər təkcə bel nahiyəsində deyil, omba və ayaq nahiyələrində də dözülməz ağrılara səbəb olur.
Fəqərələr arasında yerləşən disklərin maye tərkibinin zamanla və yaşlanma ilə əlaqədar azalması disklərin davamlılığına mənfi təsir göstərir. Ağır və ani yükləri qaldırmaq, belin nəzarətsiz hərəkətləri, uzun müddət ayaq üstə qalmaq və ya oturmaq, yıxılmaq disklərin sürüşməsinə və ya yırtılmasına səbəb ola bilər.
Disk yırtığına səbəb ola biləcək amillər:
Masa arxasında işləyənlər, ağır yük daşıyan və bədəni həddindən artıq gərginləşdirən insanlarda riskli qruplar arasında yer alırlar.
Cinsiyyətə görə disk yırtığının əmələ gəlməsində heç bir fərq olmasa da, hamiləlik zamanı həddindən artıq çəki artımı nəticəsində bel fəqərələrinə təzyiq arta bilər.
Disk yırtığının ən əhəmiyyətli faktoru piylənmədir. Disk yırtığı kilolu insanlarda daha çox rast gəlinir. Bir çox sağlamlıq probleminə səbəb olan siqaret disk yırtığına da mənfi təsir göstərir. Siqaret çəkmək disklərdə maye itkisinə səbəb olur və disk yırtığı riskini artırır.
Disk yırtığını diaqnoz etmək üçün həkim əvvəlcə xəstənin sağlamlıq tarixçəsini öyrənir və fiziki müayinə aparır. Xəstənin əzələ reflekslərini və əzələ gücünü yoxlamaq üçün nevroloji müayinə də lazım ola bilər.
Fiziki müayinədən sonra MRT və KT kimi yüksək ayırdetmə qabiliyyətinə malik diaqnostik cihazlar vasitəsilə onurğa sütununa təzyiq və onurğa sinirinin sıxılması aşkar edilir. Bütün bunlara əlavə olaraq, elektromioqramma adlı EMQ cihazı xəstənin hansı sinir köklərinin yırtıqdan təsirləndiyini üzə çıxarır.
Disk yırtığının müalicə üsulları fərdi olaraq təyin edilməlidir.
İlkin mərhələdə olan xəstəliklər üçün əvvəlcə istirahət tövsiyə oluna bilər.
Bel ağrıları üçün 2 gündən çox, yırtıqlar üçün isə 1 həftədən çox istirahət müddəti tövsiyə edilmir.
Bütün bunlara əlavə olaraq, disk yırtığının müalicəsi zamanı işə davam edə bilməyəcəyiniz barədə həkiminizlə də məsləhətləşməlisiniz.
Disk yırtığı üçün həkim tərəfindən tövsiyə edilə bilən ilk müalicələr arasında: Ultrasonik istilik müalicəsi, elektrik stimulyasiyası, isti və soyuq tətbiq, DRX 9000 Spinal Dekompressiya kimi müalicələr var. Bu təcrübələr yırtıq disk ağrısını, iltihabı və əzələ spazmını azalda bilər.
Disk yırtığının cərrahi olmayan üsullarla müalicəsinin əsas məqsədi disk yırtığının yaratdığı sinir qıcıqlanmasını azaltmaq, onurğa sütununu qorumaq və funksionallığını artırmaqdır.
Disk yırtığının müalicəsində fizioterapiya da mühüm yer tutur.
Bəzi hallarda ağrıları azaltmaq və hərəkəti asanlaşdırmaq üçün bel bölgəsinə epidural inyeksiya və sinir blokları tətbiq oluna bilər..
Disk yırtığının qarşısını almaq üçün nələrə diqqət edilməlidir?
Bel yırtığı adətən oturaq iş həyatı, piylənmə, ağır və diqqətsiz yük qaldırma, döyüş idmanı və ya şüursuz idman, yanlış oturma və duruş vərdişləri, stress, siqaret və spirtli içkilərin istifadəsi, uzun müddətli avtomobil sürmək və hamiləlik nəticəsində yaranır. Ancaq həyatınızda sadə düzəlişlər etməklə disk yırtığı riskini azaltmaq mümkündür.
İlk növbədə, bel bölgənizi tam dəstəkləyən erqonomik stullar seçməlisiniz. Çox dərin və ya çox yumşaq oturacaqlar onurğa sütununuz üçün sağlam deyil. Uzun müddət eyni mövqedə oturmaqdan çəkinməlisiniz.
Xüsusilə uzun müddət avtomobil idarə etmək disk yırtığına səbəb ola bilər. Mümkünsə, hər saat fasilə verib, qısa müddətə və qısa məsafəyə piyada getməlisiniz.
İstənilən əşyanı qaldırarkən, qaldırdığınız yük çox ağır olmasa belə, belinizə heç bir ağırlıq qoymadan, dizlərinizə söykənərək, yükü ayaqlarınıza ötürərək qaldırmalısınız.
Hər hansı bir idman növü ilə məşğul olmağa başlamazdan əvvəl gərmə və isinmə hərəkətlərini öyrənməli və onları düzgün yerinə yetirməlisiniz.
Artıq çəkinizdən mütləq xilas olmalısınız.
Disk yırtığı üçün korset müalicəsi effektivdirmi?
Bəzi hallarda həkiminiz yırtıqlı disk korsetindən istifadə etməyi tövsiyə edə bilər. Yırtıq disk ağrısını azaltmağa kömək edə bilər, lakin yırtıq diski sağalda bilməz.
Bel çəkmə yırtıq üçün faydalıdırmı?
Bu müalicə fizioterapevt və ya fizioterapevt tərəfindən tətbiq edilməlidir. Əks halda, bu təcrübə geri dönməz zərər verə bilər.
Bundan əlavə, bu gün inkişaf edən texnologiya dartma müalicələrini əl ilə deyil, çox inkişaf etmiş cihazlarla həyata keçirməyə imkan verir.
Disk yırtığı üçün cərrahi müdaxilə nə vaxt lazımdır?
Fizioterapiya, dərman, istirahət və bu kimi müalicələrə baxmayaraq xəstəliyin yaxşılaşmadığı hallarda cərrahi müdaxilə düşünülməlidir.
Yerdə uzanmaq bel ağrılarına yaxşı gəlirmi?
Sərt çarpayıda və ya yerdə uzanmağın yırtıq və ağrıların müalicəsində sübut edilmiş effektivliyi yoxdur. Disk yırtığı çox ciddi onurğa xəstəliyidir və onun müalicəsi mütəxəssis həkiminizin rəhbərliyi altında aparılmalıdır.
Hansı Vəziyyətdə Yatmaq Uyğundur?
Dizlər arasına yastıq qoymaq və beldəki təzyiqi azaltmaq üçün ayaqları qarın boşluğuna doğru çəkmək faydalıdır.
Yırtıq öz-özünə sağalırmı?
Yırtıq öz-özünə keçmir. Müəyyən müddət ərzində daha az ağrı hiss etməyiniz bu problemdən xilas olduğunuzu göstərmir.
Bel yırtığı üçün bitki mənşəli bir həll mümkündürmü?
Müxtəlif bitkilərin ağrıkəsici xüsusiyyətləri məlum olsa da, ağrınızın kəsilməsi onurğanın ciddi problemi olan yırtığın sağalması demək deyil. Yırtıq çox ciddi bir onurğa xəstəliyidir.
Yırtıq evdə müalicə edilə bilərmi?
Yırtıq müalicəsi mütəxəssis olmayan əllərdə edilə bilməz. Bu cür səylərin nəticəsi daha ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
Masa başında işləyənlərin bel ağrılarının səbəbləri nələrdir?
İstər ofisdə, istər evdə, istərsə də kafedə işləsək, düzgün vəziyyətdə oturmamaq, erqonomik olmayan stol və stullar, eyni vəziyyətdə çox uzun müddət qalmaq bel, boyun və dirsək ağrılarına səbəb olacaq.
Disk yırtığının və bel ağrılarının qarşısını almaq üçün bu insanlar nə etməlidir?
Başınızı irəli və ya geri əyməyin. Biz adətən kompüter ekranına baxarkən başımızı irəli əyirik, lakin ən yaxşısı başımızı mümkün qədər təbii vəziyyətdə saxlamaqdır.
Klaviatura və siçan yan-yana, dirsəklər 90 dərəcə bucaq altında olmalıdır.
Əgər uzun müddət dizüstü kompüterinizi və ya planşetinizi qucağınızda istifadə edirsinizsə, bu, onurğanızın fizioloji əyriliyinin pisləşməsinə səbəb olur.
Monitorunuz bədəninizə çata bilən məsafədə olmalı və monitorun yuxarı hissəsi göz səviyyəsində olmalıdır. Erqonomik kreslodan istifadə etdiyinizə əmin olun. Arxa dəstəyi olan və oturacaq ilə tənzimlənən arxa dəstəyi arasında 95-105 dərəcə bucaq olan stula üstünlük verilməlidir. Kreslonuzun hündürlüyü sizə ideal mövqe təmin edə biləcək hündürlüyə uyğunlaşdırılmalıdır.
Ayağın alt hissəsi ilə diziniz arasında 90 ilə 110 dərəcə bucaq olmalıdır. Başqa bir vacib məsələ, kreslo hündürlüyü tənzimlənməlidir.
Ayağa qalxın və ən azı 45 dəqiqədən bir fasilə verin. Bir neçə uzanma məşqi edə və ya qısa bir gəzinti edə bilərsiniz.
Disk yırtığı üçün hansı məşqlər tətbiq oluna bilər?
Bel və boyun ağrılarının qarşısını almaq və onurğa sağlamlığınızı qorumaq üçün idman etmək həyati əhəmiyyət kəsb edir. Ancaq idman etməzdən əvvəl hansı məşqləri və necə edəcəyinizi mütləq mütəxəssislərlə məsləhətləşməlisiniz.
Tags :